Het belangrijkste effect is dat de herinneringen in levendigheid en emotionele lading haar kracht  verliezen. Daarom wordt het steeds makkelijk om aan de desbetreffende gebeurtenis (terug) te denken. In veel gevallen veranderen ook de herinneringsbeelden zelf en worden ze bijvoorbeeld waziger of kleiner. Door activatie van het geheugen netwerk kunnen tijdens EMDR-associaties opkomen, en daarbij nieuwe gedachten/inzichten ontstaan. Dit ondersteunt het (her)verwerkingsproces en zorgt ervoor dat de gebeurtenis steeds meer een plek krijgt in de levensgeschiedenis van een persoon.